Nijmegen breakage syndrome (NBS) is a rare autosomal recessive syndrome of chromosomal instability mainly characterized by microcephaly at birth, combined immunodeficiency and predisposition to malignancies. Due to a founder mutation in the underlying NBN gene (c.657_661del5) the disease is encountered most frequently among Slavic populations. The principal clinical manifestations of the syndrome are: microcephaly, present at birth and progressive with age, dysmorphic facial features, mild growth retardation, mild-to-moderate intellectual disability, and, in females, hypergonadotropic hypogonadism. Combined cellular and humoral immunodeficiency with recurrent sinopulmonary infections, a strong predisposition to develop malignancies (predominantly of lymphoid origin) and radiosensitivity are other integral manifestations of the syndrome. The NBN gene codes for nibrin which, as part of a DNA repair complex, plays a critical nuclear role wherever double-stranded DNA ends occur, either physiologically or as a result of mutagenic exposure. Laboratory findings include: (1) spontaneous chromosomal breakage in peripheral T lymphocytes with rearrangements preferentially involving chromosomes 7 and 14, (2) sensitivity to ionizing radiation or radiomimetics as demonstrated in vitro by cytogenetic methods or by colony survival assay, (3) radioresistant DNA synthesis, (4) biallelic hypomorphic mutations in the NBN gene, and (5) absence of full-length nibrin protein. Microcephaly and immunodeficiency are common to DNA ligase IV deficiency (LIG4 syndrome) and severe combined immunodeficiency with microcephaly, growth retardation, and sensitivity to ionizing radiation due to NHEJ1 deficiency (NHEJ1 syndrome). In fact, NBS was most commonly confused with Fanconi anaemia and LIG4 syndrome. Genetic counselling should inform parents of an affected child of the 25% risk for further children to be affected. Prenatal molecular genetic diagnosis is possible if disease-causing mutations in both alleles of the NBN gene are known. No specific therapy is available for NBS, however, hematopoietic stem cell transplantation may be one option for some patients. Prognosis is generally poor due to the extremely high rate of malignancies. Zespół Nijmegen (Nijmegen breakage syndrome; NBS) jest rzadkim schorzeniem z wrodzoną niestabilnością chromosomową dziedziczącym się w sposób autosomalny recesywny, charakteryzującym się przede wszystkim wrodzonym małogłowiem, złożonymi niedoborami odporności i predyspozycją do rozwoju nowotworów. Choroba występuje najczęściej w populacjach słowiańskich, w których uwarunkowana jest mutacją założycielską w genie NBN (c.657_661del5). Do najważniejszych objawów zespołu zalicza się: małogłowie obecne od urodzenia i postępujące z wiekiem, charakterystyczne cechy dysmorfii twarzy, opóźnienie wzrastania, niepełnosprawność intelektualną w stopniu lekkim do umiarkowanego oraz hipogonadyzm hipogonadotropowy u dziewcząt. Na obraz choroby składają się także: niedobór odporności komórkowej i humoralnej, który jest przyczyną nawracających infekcji, znaczna predyspozycja do rozwoju nowotworów złośliwych (zwłaszcza układu chłonnego), a także zwiększona wrażliwość na promieniowanie jonizujące. Wyniki badań laboratoryjnych wykazują: (1) spontaniczną łamliwość chromosomów w limfocytach T krwi obwodowej, z preferencją do rearanżacji chromosomów 7 i 14, (2) nadwrażliwość na promieniowanie jonizujące lub radiomimetyki, co można wykazać metodami in vitro, (3) radiooporność syntezy DNA, (4) hipomorficzne mutacje na obu allelach genu NBN, oraz (5) brak w komórkach pełnej cząsteczki białka, nibryny. Małogłowie i niedobór odporności występują także w zespole niedoboru ligazy IV (LIG4) oraz w zespole niedoboru NHEJ1. Rodzice powinni otrzymać poradę genetyczną ze względu na wysokie ryzyko (25%) powtórzenia się choroby u kolejnego potomstwa. Możliwe jest zaproponowanie molekularnej diagnostyki prenatalnej jeżeli znane są obie mutacje będące przyczyną choroby. Nie ma możliwości zaproponowania specyficznej terapii, ale przeszczep szpiku może być alternatywą dla niektórych pacjentów. Generalnie prognoza nie jest pomyślna z uwagi na wysokie ryzyko rozwoju nowotworu.
